Constitutionele monarchie

Nederland is een constitutionele monarchie. Aan het hoofd van het land staat een monarch, koning of koningin, die zich heeft te houden aan de constitutie, oftewel de Grondwet. In de Grondwet is bepaald dat de Koning, of de Koningin, onschendbaar is en dat de ministers verantwoordelijk zijn. Het parlement kan de Koning nooit ter verantwoording roepen, wel een of meer ministers. De Koning zet zijn handtekening onder alle wetten en Koninklijke Besluiten, zoals de benoeming van een burgemeester. Eens per jaar, op de derde dinsdag in september, Prinsjesdag, leest hij de troonrede voor, waarin de regering de plannen voor het komende jaar bekend maakt.

De ministeriële verantwoordelijkheid geldt ook voor de leden van het koninklijk huis voorzover hun optreden het openbaar belang raakt. De bewegingsvrijheid van het koninklijk huis is dus beperkt. Ze hebben voor hun openbare activiteiten van tevoren uitvoerig overleg. Mogelijke troonopvolgers moeten aan het parlement toestemming vragen om te trouwen.